abya yala ne demek?

Kuna dilinde "tam olgunluktaki diyar" anlamına gelen Abya Yala, şu anda Darién Boşluğu adlı Kolombiya'nın kuzeybatısında ve Panama'nın güneyinde yer alan coğrafi bölgede yaşayan Kızılderili Guna halkı tarafından Kolomb öncesi zamanlardan beri Amerika kıtasının ismi olarak kullanılmıştır.¹ Terim, Amerika kıtasında milyonlarca yerli tarafından halen kullanılmaktadır.²

Kökeni ve kullanımı

Bolivyalı Aymara lideri Takir Mamani, yerli halkların yönetim organlarının resmi açıklamalarında "Amerika" veya "Latin Amerika" yerine "Abya Yala" ifadesinin kullanılmasını savunuyor ve "köylerimize, şehirlerimize ve kıtalarımıza yabancı isimler koymak, kimliğimizi işgalcilerimizin ve onların mirasçılarının iradesinetabi kılmakla eş değer" demektedir.³ Bu nedenle, Yeni Dünya veya Amerika yerine "Abya Yala" terimi, yerli milletlerin yanında yer alan ve onların haklarını destekleyen kişi ve gruplar tarafından ideolojik bir ifade olarak kullanılıyor.

Ekvador'da bir yayınevi olan Editorial Abya Yala, adını Takir Mamani'nin önerisinden almaktadır.⁴ Bu isim, ayrıca Kosta Rika'daki bağımsız bir tiyatro olan Teatro Abya Yala⁵ ve San Fransisko'daki bir video prodüksiyon ve web tasarım firması olan Abya-Yala Productions tarafından da kullanılmaktadır.⁶

Kıtanın üst kısmına, yani Kuzey Amerika'ya atıfta bulunan benzer bir terim, birkaç Kuzeydoğu Woodland Kızılderili kabilesi, özellikle Haudenosaunee veya İrokua Konfederasyonu tarafından kıtanın bir kısmı için kullanılan Kaplumbağa Adası'dır .⁷

60 yerli Amerikalı ve Latin Amerikalı kadın sanatçı ve şairin yer aldığı "Kaplumbağa Adasından Abya Yala'ya" başlıklı bir antoloji, 2011 itibariyle Kickstarter'da yeterli fonu toplamıştır.⁸

Combo Chimbita adlı bir müzik grubu ise, ilk uzun albümlerine Abya Yala adını vermiştir.⁹